Đọc "Những nhà cải cách Việt Nam"

Trong danh sách "Những nhà cải cách Việt Nam" do Lê Minh Quốc liệt kê có
1. Lý Công Uẩn: Vua Thái Tổ lưu tâm về việc sửa sang trong nước: đổi phép cũ của nhà Tiền Lê; chia nước ra làm 24 lộ, gọi Hoan Châu và Ái Châu là trại. Lại định ra 6 hạng thuế là: thuế ruộng, đầm, ao; thuế đất trồng dâu và bãi phù sa; thuế sản vật ở núi; thuế mắm muối đi quan Ải quan; thuế sừng tê giác, ngà voi và hương ở trên mạn núi xuống; thuế tre gỗ hoa quả. Vua cho những bậc công chúa coi việc trưng thu các thứ thuế ấy.
2. Trần Thủ Độ
3. Hồ Quý Ly
4. Lê Thánh Tông: Trong lúc trị vì, Lê Thánh Tông đã đề xuất nhiều cải cách trong hệ thống quân sự, hành chính, kinh tế, giáo dục và luật pháp. Ngoài ra, ông đã mở mang bờ cõi Đại Việt bằng cách đánh chiếm kinh đô của vương quốc Chăm Pa (1471), sáp nhập một phần lãnh thổ Chăm Pa vào Đại Việt; đồng thời có cuộc hành quân về phía Tây đất nước (1479).
5. Lương Đắc Bằng
6. Giáp Hải
7. Nguyễn Quý Đức
8. Trịnh Cương
9. Bùi Sĩ Tiêm
10. Nguyễn Cư Trinh
11. Phạm Phú Thứ
12. Đặng Huy Trứ
13. Nguyễn Trường Tộ
14. Bùi Viện
15. Nguyễn Lộ Trạch
16. Trần Quý Cáp
17. Nguyễn Văn Linh

Trong danh sách 17 nhà cải cách được liệt kê ở trên thì những nhà cải cách thành công, có ảnh hưởng lớn đến việc thay đổi xã hội là:
1. Lý Công Uẩn
2. Trần Thủ Độ
3. Lê Thánh Tông
4. Trịnh Cương
5. Nguyễn Văn Linh

Danh sách trên cho thấy rằng những nhà cải cách thành công đều là những người đang nắm quyền lực, có ảnh hưởng đến toàn thể xã hội. Do đó, những đề xuất cải cách của họ được đưa vào cuộc sống một cách nhanh chóng và rộng rãi. Một trường hợp ngoại lệ đó là Hồ Quý Ly, nhiều cải cách của ông đáng tiếc là không thành công ví dụ như sử dụng tiền giấy bởi vì lý do kỹ thuật.

Những nhà cải cách đều là giới sĩ phu (trí thức) được đào tạo tốt do đó mới có được tầm nhìn sâu rộng về các vấn đề xã hội và đề xuất công cuộc cải cách toàn diện. Những người có cơ hội học hỏi ở nước ngoài thường đề xuất những cải cách mang tính đột phá ví dụ như Nguyễn Trường Tộ nhưng họ cũng chính là người đi quá xa thời đại khiến cho những đề xuất không được chấp nhận.

Những đề xuất cải cách cần phải là nguồn lực để hiện thực hóa. Nó giải thích lý do vì sao những nhà cải cách thành công đều là những nhà chính trị nắm quyền lực trong tay bởi vì chính họ mới có đủ khả năng để huy động nguồn lực từ bên dưới thực hiện công cuộc cải cách sâu rộng.

Những cuộc cải cách phải phù hợp với trình độ phát triển xã hội thời bấy giờ. Lịch sử cho thấy rằng những cuộc cải cách đi quá xa thời đại đều rơi vào trường hợp thất bại. Nguyễn Trường Tộ là một ví dụ điển hình khi những cải cách sâu rộng do ông đề xướng đều bị bác bỏ một cách thẳng thừng. Nguyên do là vua tôi triều Nguyễn không hiểu và cũng không có khả năng hiện thực hóa những bản điều trần đó.

Những đề xướng cải cách thời nào cũng có, nó cho thấy rằng trong xã hội luôn xuất hiện những người trí thức (sĩ phu) có tầm nhìn đi trước thời đại mà họ đang sống. Tuy nhiên việc những đề xuất cải cách có được thực thi hay không là một vấn đề phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác.